O projekcie

Kaliska Spółdzielnia Rękodzieła Ludowego powstała w 1950 roku. W roku powstania członkami kaliskiej spółdzielni zostało 151 osób, które specjalizowały się w wytwarzaniu tkanin oraz ceramiki. 

Główna siedziba kaliskiej spółdzielni mieściła się przy ul. Dobrzeckiej 7, a poszczególne działy – czyli pracownie – znajdowały się przy ul. Dobrzeckiej 69-79, ul. Harcerskiej 10, ul. Górnośląskiej 9, a także w pobliskim Opatówku przy ul. Kościelnej 2. Dla pracowników wybudowano też dwa obiekty przy ul. Ludowej 2 i 4. Z kolei na Rynku Głównym funkcjonował sklep, w którym można było kupić wyroby rękodzieła ludowego i rzemiosła artystycznego, produkowane m.in. przez kaliską spółdzielnię.

Asortyment spółdzielni obejmował cztery grupy produktów:

• 1. Hafty i koronki maszynowe na tiulu, płótnie i batyście, z których powstawały makaty, bieżniki, serwety i serwetki, bielizna pościelowa
• 2. Tkaniny zasłonowe, tkaniny ubraniowe bawełniane oraz jedwabne (na których wzory były nanoszone techniką filmdruku lub malowane za pomocą tzw. pisaków
• 3. Narzuty, bieżniki i dywaniki, narzutki na fotele, wszystkie wykonywane na krosnach ręcznych lub mechanicznych
• 4. Ręcznie malowana w kwiatowe i abstrakcyjne wzory ceramika i porcelana. 

 

Każdy z wyrobów szczegółowo opisywano i katalogowano, a w katalogu zamieszczano zdjęcie gotowego wyrobu lub zamieszczano próbkę tkaniny z dokładną informacją o zastosowanych materiałach, wymiarach gotowego produktu, kolorystyce oraz proponowanej cenie.

Inspiracją dla wyrobów było tradycyjne zdobnictwo regionu kaliskiego – hafty na strojach, malowane skrzynie oraz tradycyjna ceramika. Każdy nowy wyrób był szczegółowo opisywany i zatwierdzany przez Centralę. Dzięki temu powstawały unikalne wytwory nawiązujące stylistyką do tradycji miejsca, w którym powstawały. Wspólnym przedsięwzięciem spółdzielni i Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej było uszycie na specjalne zamówienie kompletu strojów ludowych damskich i męskich. Podstawą ich rekonstrukcji były materiały zebrane podczas etnograficznych badań terenowych przeprowadzonych w 1985 r.

Historia kilkudziesięciu lat pracy osób zrzeszonych w Kaliskiej Spółdzielni Rękodzieła Artystycznego w Kaliszu zakończyła się 27 marca 1995 r. Odbyło się wtedy II Walne Zgromadzenie członków spółdzielni, podczas którego podjęto decyzję o rozwiązaniu spółdzielni.

Cele programu stypendialnego jest:

• 1. Przeprowadzenie wywiadów z byłymi pracownikami kaliskiej spółdzielni i ocalenie od zapomnienia historii tego miejsca oraz unikatowej wiedzy dotyczącej zdobnictwa tkanin i porcelany 
• 2. Zgromadzenie dokumentacji faktograficznej i wizualnej dotyczącej działalności kaliskiej spółdzielni 
• 3. Zintegrowanie dokumentacji z zakresu kierunków działalności spółdzielni  
• 4. Upowszechnienie i popularyzacja wzornictwa Południowej Wielkopolski w środowiskach lokalnych 

Badania archiwalne i terenowe:  

• 1. Badania terenowe w Kaliszu i miejscowościach, w których obecnie mieszkają byli pracownicy kaliskiej spółdzielni – przeprowadzenie wywiadów z byłymi pracownikami 
• 2. Badania terenowe w Warszawie i w Poznaniu – przeprowadzenie wywiadów z ekspertami z zakresu wzornictwa oraz historii Cepelii 
• 3. Kwerendy muzealne w: Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej, Państwowe Muzeum Etnograficznym, Muzeum Etnograficznym Oddziale Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku – opracowanie katalogu eksponatów wyprodukowanych w ramach kaliskiej spółdzielni 
• 4. Kwerendy archiwalne w: Państwowym Archiwum w Kaliszu, Fundacji Cepelia, Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, Instytucie Sztuki PAN, Muzeum Narodowym w Warszawie – opracowanie katalogu dokumentów, fotografii, projektów przygotowanych dla kaliskiej spółdzielni

Uzyskane wyniki i planowany efekt:  

• 1. Blog popularyzujący wiedzę na temat wzornictwa wielkopolskiego, ze szczególnym uwzględnieniem Wielkopolski południowej, na którym na bieżąco będą publikowane treści związane z realizacją badan archiwalnych i terenowych
• 2. Zebranie relacji od byłych pracowników kaliskiej Spółdzielni (nagrania audio, pliki tekstowe, dokumentacja fotograficzna) oraz ich archiwizacja  
• 3. Przygotowanie maszynopisu książki, która ukaże się drukiem w 2020 roku